www.pedagodzyspecjalni.fora.pl

seba

na Waszą prośbę - pozdrawiam i życzę powodzenia ; ).

1. Geneza nauki i czynniki warunkujące zachodzące w niej przemiany.
Zmienił się przedmiot, oczekiwania względem wiedzy naukowej. Zmieniło się rozumienie nauki. Nauka zrodziła się w Starożytnej Grecji w VI w. p.n.e. Wtedy pojawiło się racjonalne wyjaśnienie świata i oderwano się od mitycznych wyjaśnień. W starożytności rozwijały się nauki empiryczne (botanika, medycyna, astronomia, matematyka była szczególnym rodzajem wiedzy)W średniowieczu obowiązywała nauka klasyczna zapoczątkowana przez Arystotelesa. W kolejnych wiekach oddzielono naukę od religii.

2. Natura nauki w starożytnej Grecji – VI p.n.e
Pojawiło się racjonalne wyjaśnienie świata, zjawisk, oderwano się od mitycznego wyjaśniania. Skupiono się na rozumowym wyjaśnianiu na przykładzie przyrody.

3. Cechy wiedzy i wartościowego poznania u Platona.
Platon jest uznawany za prekursora nauki i wiedzy - stworzył typ idealnej, ogólnej i koniecznej wiedzy.
Nauka to poznanie rzeczywistości. Platon odróżnia wiedzę uzasadnioną od mniemania.
Uważał, że do prawdziwej wiedzy prowadzi czyste myślenie. Jego zdaniem wiedza wartościowa nie może być intuicyjna i prawdopodobna. Według Platona poznanie ma zmierzać do istoty rzeczy.

4. Nauka i jej główny cel wg Arystotelesa.
Arystoteles jest uznawany za twórcę nauki klasycznej. Wg niego poznanie musi być pewne, ogólne i niezmienne. Wiedza ma zmierzać do ujęcia istoty rzeczy- możemy to wyjaśnić przez przyczynę tej rzeczy. Nauka jest racjonalnym poznaniem rzeczywistego świata, który ma swoją wewnętrzną naturę niezależną od człowieka. Celem nauki jest poznanie rzeczywistości w tej istocie. Wiedza musi być uogólniona( metafora trapezu ) Cała wiedza skumulowana jest w filozofii.

5. Rozwój nauk szczegółowych w starożytności.
Wysoki poziom techniki i nauk ścisłych zaowocował powstaniem szeregu prac naukowych i wynalazków: w dziedzinie matematyki i techniki, astronomii, geografii, medycyny. Nastąpił bogaty rozwój literatury, architektury i sztuki. W starożytności najbardziej rozwinęły się nauki empiryczne.

6. Ideał nauki w średniowieczu.
W średniowieczu ideałem nauki była nauka Arystotelesa. Arystoteles stojąc na stanowisku, że byt jest jednostkowy, a wiedza - ogólna, potraktował filozofię nie jako naukę właściwą, lecz jako dyscyplinę mającą na celu przygotować zadania i narzędzia dla nauki, czyli dyscyplinę formalną. W okresie średniowiecza nauka była pojmowana, jako służebnica teologii.

7.Wiedza i ideał nauki w wieku XII- rola F. Bacona
W XII wieku pojawia się intensywny rozwój nauk empirycznych. F. Bacon był propagatorem eksperymentów. Zwracał uwagę na to, że eksperyment dostarcza wiedzy, która będzie użyteczna. Nauka ma być pewnym i logicznym powiązaniem wiedzy, ale wiedza ma być użyteczna i nie może być uprawiana dla samej siebie. Ideałem nauki jest matematyczne- przyrodoznawstwo. Naczelną nauka jest matematyka.

7. Specyfika sporu między racjonalizmem i empiryzmem (XVII/XVIII)
Racjonalizm i empiryzm to podstawowe źródła poznania. Racjonalizm odnosił się do poznania rozumowego jego przedstawicielem był Kartezjusz. Empiryzm odnosił się do poznania za pomocą doświadczenia , jego przedstawicielem był Lock.

8. Nowożytna koncepcja nauki.
Uważano, że wiedza jest wartościowa kiedy sprawowana jest empirycznie. W XVIII w. powstał nowożytny ideał nauki. Prace Galileusza są oparte na kanonie matematyczno – przyrodniczym. Filozofowie również za podstawę nauki przyjęli matematyczne – przyrodoznawstwo, np. I. Kant - przyjmuje nauki Newtona - według niego wiedza naukowa składa się z dwóch rodzajów stwierdzeń
-a priori - nie wymagają uzasadnienia empirycznego, np. człowiek jest osobą
-a posteriori - sądy pochodzenia empirycznego, trzeba je udowodnić empirycznie

9. Specyfika rozdziału między nauką i religią.
Powstały dwa wyjaśnienia powstania świata, które ze sobą nie konkurowały.

10. Pozytywizm w nauce.
Zapoczątkował A. Comte. Nauka i badania naukowe odnoszą się do zjawisk dostrzegalnych, widocznych, empirycznie sprawdzonych, zewnętrznych. Celem nauki jest poznanie zależności, prawidłowości między tymi zjawiskami. Za naukowe uznaje się to co sprawdzone empirycznie. Abstrakcja ma mniejsze znaczenie. Badania empiryczne miały być powiązane logicznie. W I poł. XIX w. w ramach orientacji pozytywistycznej zaczęły kształtować się nauki humanistyczne i historyczne.

11. Określenie wiedzy pozytywnej.
Wiedza pozytywna - pragmatyczna, konkretna, utylitarna, praktyczna, techniczna.
Ta wiedza ma służyć przewidywaniu, a następnie działaniu. Celem nauki jest doprowadzenie do konkretnego działania.

13. Nauka z perspektywy scjentycznej.
Scjentyzm pojawił się po pozytywizmie. Było to połączenie pozytywizmu z empiryzmem. Scientyzm ukształtował wiarę w naukę, nauka jest w stanie wszystko wyjaśnić. Nauka jest w stanie uszczęśliwić człowieka.

14. Koncepcja nauki K. Poppera.
Krytykował wiedzę pozytywistyczną. Wg niego nauka powinna skupić się na twórczym rozwiązywaniu, odejściu od mechanicznego przyjmowania faktów problemów stwierdzonych empirycznie.
Nauka ma tworzyć ogólne prawa i hipotezy dążące do wyjaśniania świata. Pojęcia miały być ogólne, ale nie powinny być możliwe do obalenia ich przez pojedyncze doświadczenie.

15. Geneza ekonomicznego znaczenia nauki i jego konsekwencje.
W wieku XIX datuje się ekonomiczne znaczenie nauki. Rozwój gospodarczo- ekonomiczny jest związany z osiągnięciami – zekonomizowanie nauki. Nauka stała się wielkim osiągnięciem człowieka ale wyniki badań były również zagrożeniem dla człowieka. Zauważono, że wszelki rozwój zależy od osiągnięć naukowych. Nauka była ściśle związana z nauką – badania nie mogą zagrażać człowiekowi. Wielkie osiągnięcia naukowe i zachwyt nimi sprawiły, że człowiek koncentrował się na osiągnięciach technicznych.

16. Zagrożenia ze strony postępu naukowego, rola podejścia humanistycznego.
"Badania naukowe doprowadziły do postepu, ale również stały się zagrożeniem dla człowieka. aby nie doprowadziły do uprzedmiotowienia np: wykonywanie badań na ludziach, ściśle powiązano naukę z etyką.
Rezultaty badań naukowych nie zapewniają jednak odpowiedzi na pytania humanistyczne, związane z człowiekiem- jak żyć żeby być szczęśliwym itd..
Dlatego też, na przełomie XIX ;XX wieku pojawiły się nauki humanistyczne, które były niezależne od panującego dotychczas matematycznego przyrodoznawstwa"
17. Czy istnieje współcześnie jednoznaczne określenie nauki?

Definicja nauki jest niejednoznaczna. Szersze rozumienie nauki jest zależne od wszelkiej aktywności poznawczej.

18. Trzy główne sposoby rozumienia nauki.
1 - Poznanie czyste czynnościowo - działanie naukowe, nauko twórcze. Mają służyć do uzyskania rzetelnej i uzasadnionej wiedzy (wnioskowanie, uzasadnienie, pojęciowanie) Badania muszą być metodyczne aby uznane były za naukowe.
2 – Poznanie czyste wytworowo – wytwór czynności naukowych w postaci pojęć i twierdzeń, teorii, sądów, przekonań, tradycje badawcze . Aby wiedz była uznana za naukową musi być to uporządkowany zbiór zdań, twierdzeń, czasami nawet pytań.
Trzy główne cechy:
- wiedza interesująca
- wiedza sprawdzalna (musi być zrozumiała i jasna)
- intersubiektywna sensowność (musi być komunikowalna, żeby dała się przekazać innym osobom)
Cel nauki > opis i wyjaśnienia rzeczywistości.
3. Nauka jako dziedzina kultury - Nauka jako fakt kulturowy. Nauka odróżniana jest od innych dziedzin kultury ale z nimi współpracuje.

19. Poznanie naukowe a poznanie potoczne.
Poznanie naukowe może być kontynuacją poznania potocznego, ale bywa też z nim sprzeczne. Zasadniczą różnicą jest cel.
Celem poznania potocznego jest służenie praktyce – tworzenie poglądów, opinii, sądów
Celem poznania naukowego jest cel teoretyczny – zmierza do uzyskania wiedzy.
Poznanie naukowe służy przezwyciężaniu lub wytłumaczeniu błędów wiedzy potocznej.

20. Cechy wiedzy naukowej.
- prawdziwość
- uzasadniona wiedza
- racjonalna
- obiektywna
- intersubiektywna
- uporządkowana
- ogólna i specjalistyczna

21. Dlaczego istnieje tak wiele nauk ?
Ponieważ każda nauka opiera się na innych zasadach. Wyznacznikami dziedziny jako nauki są :
- przedmiot zainteresowań
- własna problematyka
- przedmiot formalny
- własne cele i zagadnienia
- własne metody badania
- własna terminologia
- samowiedza

22.Klasyfikacja nauk.
Uwzględnia kilka różnych działów.
1. ze względu na rodzaj dopuszczalnych źródeł poznania.
a) teologia - korzysta z założeń pochodzących z objawienia, przekracza empiryczne dowody
b) nauki przyrodnicze – dostarczają dowody, opiera się na przesłankach naturalnych.
2. ze względu na stopień dociekliwości i przyjęty aspekt badanej rzeczywistości:
a) filozofia – poszukuje ostatecznych przesłanek do wyjaśnienia świata i człowieka
b) nauki szczegółowe :
- Formalne (aprioryczno dedukcyjne) - opierają się na myśleniu abstrakcyjnym i posługują się metodą dedukcyjną. Nie wykorzystuje się dowodów empirycznych tylko umysł. Typowa nauka to matematyka i logika. Od ogółu do szczegółu.
- Realne (indukcyjne) - wyjaśniają świat istniejący niezależnie od umysłu człowieka. Metoda indukcyjna - od szczegółu do ogółu. Przyrodoznawstwo (natura) oraz nauki humanistyczne.(człowiek i jego wytwory, kultura)

23.Przyrodoznawstwo a humanistyka.
Przyrodoznawstwo - zajmuje się ustalaniem prawd i prawidłowości. Obejmuje świat natury – ożywiony i nieożywiony.
Humanistyka – zajmuje się człowiekiem i jego wytworami. Zainteresowania ulegają wartościowaniu. U podstaw zawsze leży interpretacja zjawisk. Obejmuje świat kultury.
Pedagogika jest nauką zarówno przyrodniczą jak i humanistyczną. Podstawowym kryterium różnicy przyrodoznawstwa i humanistyki jest odrębny przedmiot zainteresowania oraz typ wyjaśniania.

24. Jakie rozważania towarzyszą określaniu autonomii pedagogiki jako nauki ?
To czy pedagogika jest nauką zależy od przyjętej definicji nauki. Z punktu widzenia pozytywistycznego nie jest nauką. Z punktu widzenia współczesnego jest nauką. W latach 50 XX wieku miały miejsce dyskusje na temat autonomii pedagogiki. Wytyczenie metodologii pedagogiki jest zawsze związane z nadaniem odpowiedniego statusu metodologicznego.

25.Kryteria autonomiczności pedagogiki (zewnętrzne i wewnętrzne) w odniesieniu do ped.
Kryteria zewnętrzne:
• odrębna nazwa, która jednoczy pewien typ badań naukowych
• historyczna ciągłość danego typu badań i problematyki badawczej
• grupa osób zajmujących się pewną dziedziną
• wyodrębniona jednostka badawcza i dydaktyczna
• instytucjonalna autonomia (kształcenie się specjalistów w danej dziedzinie)
Kryteria wewnętrzne:
• własny przedmiot (formalny) zainteresowań, badań
• własna problematyka badawcza
• własne cele i zadania
• własne dane wyjściowe
• metody badań
• systematyzowanie własnej wiedzy
• samopoznanie, samowiedza

26. Rodzaje kryzysów w pedagogice.
Dwa rodzaje kryzysów :
I. przełom - przesilenie, punkt zwrotny, roztrzygnięcie, zasygnalizowanie jakiejś zmiany
II. załamanie - pojęcie wartościujące, degradacja, upadek, katastrofa, pogorszenie stanu rzeczy, coś więcej niż zwykła trudność.

27.Rodzaje zachowań polskich pedagogów na zmianę przełomową wg. Z. Kwiecińskiego
1.brak reakcji – mimo kryzysu pedagogowie ciągle uprawiają pedagogikę, niechęć do zmiany poglądów, douczania się.
2. przystosowanie formalne, pozorne, typowo zewnętrzne – kontynuowali dotychczasowe zajęcia ale jednocześnie przyjmowali elementy nowości
3. reakcja ucieczkowa (wartościowa forma ucieczki) – zajmowali się np. tym co w modzie za granicą, Ci którzy mieli podwójne wykształcenie rezygnowali z pedagogiki.
4. idiosynkrezja i konwersje - reakcje przystosowawcze pedagogów o charakterze uczuleniowo-obronnym, przyjęcie odwrotnego światopoglądu.
5. poszukiwanie adekwatnej teorii do nowej, nieznanej dotąd sytuacji politycznej.

28.Klasyfikacje pedagogiki ( wg. T. Hejnickiej- Bezwińskiej, M. Nowaka, J. Gniteckiego)
Klasyfikacja wg. Teresy Hejnickiej-Bezwińskiej
• kryterium metodologiczne (pedagogika ogólna, pedagogika szczegółowa)
• kryterium celów, czynności wychowawczych (dydaktyka, teorie wychowania)
• kryterium wieku (przedszkolna, wczesnoszkolna, andragogika)
• kryterium rodzaju dziłalności (opiekuńcza, wojskowa, pracy, czasu wolnego )
• kryterium rodzaju defektów rozwojowych i dewiacji (resocjalizacja, działy ped. specjalnej)
• kryterium podejmowane problemy badawcze (ped. oświaty, porównawcza)
Podział wg. Mariana Nowaka:
• pedagogika ogólna- to całokształt problemów badawczych, edukacyjnych, zawsze rozważanych ogólnie, w oparciu o perspektywę filozoficzno-antropologiczną. Pedagogika ogólna tworzy podstawę wszystkich dyscyplin pedagogicznych. Ma ścisły związek z filozofią.
• pedagogika szczegółowa - zajmują się i obejmują zasygnalizowane problemy w pedagogice ogólnej ale w szczegółowy sposób.
Kryteria podziału pedagogik szczegółowych:
- wieku i rozwoju (prenatalna, postnatalna, pedologia, ped. młodzieży, andragogika, gernotogika)
- sytuacji i stosunków międzyludzkich (opiekuńcza, społeczna, kultury, rolnicza)
- ze względu na rodzaj badania (horyzontalna - przez porównanie, futurologiczna -odniesienie do przeszłości)
Klasyfikacja wg J. Gniteckiego:
3 sfery pedagogiki :
1. faktów – kim jest człowiek ? Pedagogika empiryczna
2. działań – kim staje się człowiek ? Pedagogika prakseologiczna PEDAGOGIKA OGÓLNA
3. wartości – kim ma być człowiek ? Pedagogika hermeneutyczna

29. Funkcje pedagogiki :
• deskryptywna – opisuje to co jest w wychowaniu, stwierdza fakt,że zachodzi dane zjawisko
• wyjaśniająca wyjaśnia zjawiska, które opisuje na podstawie danych, ustalonych relacji między zjawiskami, faktami
• prognostyczna –przewiduje i prognozuje możliwości w edukacji i wychowaniu ale może też przewidywać niekorzystne zjawiska i przez to znaleźć działania profilaktyczne.
• społeczna -potrafi opisać i wyjaśnić zjawiska pojawiające się w społeczeństwie.

30. Wiedza pedagogiczna a teoria pedagogiczna.
Wiedza pedagogiczna wg S. Palka to zbiór informacji na temat cech, właściwości, natury, badanie zjawisk, procesów, faktów, inf. o prawidłowościach, relacjach. Zawiera informacje z różnego rodzaju badań o różnym stopniu ogólności.
Teoria pedagogiczna wg M. Łobodzkiego – to spójnie i względnie logiczne zespoły twierdzeń odnoszące się do danego fragmentu rzeczywistości społecznej, które wyjaśniają różnego rodzaju zależności zachodzące między faktami, procesami, zjawiskami pedagogicznymi.
Wiedza pedagogiczna jest podstawą do tworzenia teorii pedagogicznych. Może to być wiedza dedukcyjna (jasne, ścisłe pojęcia) i indukcyjna (dostępne informacje na temat metody działania).

31.Wiedza naukowa, wiedza praktyczna i wiedza potoczna w pedagogice.
- teoretyczna - naukowa -dostarcza danych o tym, jaka jest rzeczywistość, to cel poznania naukowego.
- praktyczna - dostarcza informacji jak zmieniać rzeczywistość na lepszą. Ma cel typowo praktyczny, ma być wykorzystana w konkretnych sytuacjach wychowawczych.
- potoczna -to wiedza subiektywna, którą ma każdy.

32. Rodzaje wiedzy pedagogicznej (wg Kunowskiego) :
- praktyczna – metody, środki, działania.
- empiryczna - procesy, zjawiska edukacyjne i wychowawcze ; analizuje jak przebiegają zjawiska wychowawcze i ich prawidłowość oraz ich zakłócenia.
- normatywna - jak powinno się wychować właściwie ; jakie cele są wartościowe
- ogólna- o wszechstronnym rozwiązaniu

33. Źródła wiedzy pedagogicznej :
a)czynna działalność wychowawcza –wiedza oparta na intuicji i tzw. mądrośći życiowej, pochodząca ze środowisk wychowawczych – poglądy, opinie.
b) bierne doświadczenia wychowawcze - powstają w wyniku refleksji i obserwacji. Każdy z nas ma osobistą wiedzę o wychowaniu
c) wszelkiego rodzaju ideologie odnoszące się do wychowania (filozofia wartości, światopogląd, idee społeczno- polityczne, wielowiekowe tradycje religijne, kulturowe, filozoficzne)
d) dotychczasowy dorobek pedagogiki akademickiej - dorobek teoretyczny, są to teorie istoty, natury, egzystencji człowieka, są to dane pochodzące z nauk powiązanych ze środowiskiem pedagogicznym.

34. Naukowe źródło wiedzy pedagogicznej.
Biologia, psychologia i socjologia to nauki pedagogiczne na trwałe związane z pedagogiką i dostarczające jej wiedzy.
Wiedza z innych dyscyplin potrzebna jest do:
• rozumienia samego podmiotu wychowania (biologia, medycyna, psychologia)
• zrozumienia środowiska naturalnego bytowania wychowanka (socjologia, stenografia)
• mechanizmy działające w środowisku i oddziałujące na wychowanka (antropologia filozoficzna i kulturowa) sens życia etc.

35. Poziomy kształtowania się teorii pedagogicznych.
Etapy tworzenia się teorii (3 poziomy ściśle ze sobą powiązane):
1. refleksja przednaukowa - wiedza i poznanie typowo potoczne, osobista wiedza
2. refleksja przednaukowa - jest efektem otwarcia się na kontekst społeczny, wymiana poglądów i informacji z innymi na temat wychowania, wartościowania poglądów (poradniki dla rodziców, wychowawców) Wiedza na tym etapie ma charakter bardziej ogólny, jest wyrażona najczęściej w języku literackim, poetyckim, emocjonalnym, obrazowym
3. etap refleksji naukowej - zawiera uporządkowane, logiczne twierdzenia na temat wychowania, musi być poprzedzona wcześniejszymi etapami.
Te 3 etapy różnią się stopniem ogólności i abstrakcyjności, a także językiem jaki jest wyrażana wiedza.

36. Trzy poziomy teorii wg Turnera :
1.teorie ogólne o najszerszym zasięgu, charakteryzują się orientacją filozoficzno-metodologiczną
2. teorie tzw. średniego zasięgu -twierdzenia i hipotezy wyjaśniające jedynie fragmenty rzeczywistości , np. teorie przemocy, agresjii.
3. teorie empiryczne o najwęższym zasięgu (szcegółowe), w ich ramach wyjaśnia się zależności między konkretnymi zmiennymi. Są to typowe teorie prakseologiczne bezpośrednio powiązane z pedagogiką praktyczną.

37. Style myślenia w pedagogice :
a) myślenie rozumiejące – ujawnianie sensu i znaczenia określonych zjawisk pedagogicznych, gwarantuje intelektualną kontrolę zjawisk edukacyjnych. W ramach tego tworzone są systemy, teorie pedagogiczne oraz poglądy na temat kształcenia. Wynika z tego myślenie zwane normatywnym.
b) myślenie poznawcze - poszukiwanie charakterystycznych relacji przyczynowo- skutkowych.
c) myślenie pragmatyczne, czyli praktyczne - rozwiązywanie konkretnych problemów wychowawczych. Myślenie intelektualne nad działaniem praktycznym.

38. Perenializm –geneza, czołowi przedstawiciele:
Ukształtował się w XIX w. na gruncie amerykańskim. W Europie ma niewielu zwolenników.
Przedstawiciele: A. Bollon, M. Adler, J. Maritain, Hutchins
Nazwa wywodzi się od słowa ‘pernial’ - wieczny, wielowiekowy, trwały
Teoria ta kładzie naciska na tradycje, dziedzictwo kulturowe. Odwołanie się do wcześniej ustalonych teorii.

39. Podstawowe założenia perenializmu:
• natura człowieka jest stała, uniwersalna, niezmienna
• wszechświat jest logicznie uporządkowany i rządzą nim określone prawa
• uniwersalne modele edukacyjne
• cechą odróżniającą człowieka od innych istot jest posiadanie rozumu
• cel edukacji - należy kształtować racjonalność człowieka
• edukacja powinna wskazywać drogę do prawdy
• przygotowanie uczniów do życia
• uczeń powinien uczyć się podstawowych przedmiotów
• systematyczne zapoznawanie uczniów z uniwersalnymi problemami, pytaniami ludzkości w oparciu o dzieła literatury, filozofii, historii, nauki
• istotny naciska na rozwój intelektualny, duchowy, mniej uwagi na przygotowanie praktyczne
• kształcenie intelektualne i urabianie charakteru (główny cel edukacji, kim jest człowiek etc.)

40. Cele edukacji w perenialiźmie :
Nadrzędne miejsce zajmują języki, historia, literatura, sztuki klasyczne, sztuki piękne, nauki humanistyczne – są to podstawy zrozumienia dobra, prawdy i piękna. Mniejsze znaczenie miały przedmioty fakultatywne, treści tematyczne i zawodowe.

41. Program szkolny w perenialiźmie:
Podstawowe elementy programu nauczania w perenialiźmie (doskonalenie umysłu, kształtowanie wartości intelektualnych):
1. przyswajanie zorganizowanej wiedzy
2. kształtowanie podstawowej umiejętności uczenia się
3. rozumienie idei i wartości
4. ugruntowanie zasad etycznych (wyposażenie uczniów w umiejętności krytycznej oceny moralnej w kwestii społecznej, ale też światopoglądowej)

42. Krytyka perenializmu.
Nadmierny formalizm, werbalizm oraz encyklopedyzm. Nauczanie tradycyjne, w którym zainteresowania uczniów nie mają znaczenia.

43. Progresywizm – geneza, czołowi przedstawiciele, teoretyczne podstawy.
Ukształtował się po perenialiźmie, na gruncie amerykańskim w XIX wieku i początku XX wieku. W 1919 r. powstało Stowarzyszenie Edukacji Progresywistycznej w USA. Znalazł zwolenników w Polsce i w Europie.
Przedstawiciele : John Dewey, J.J Roussoe, J.H Pestalozzi, Zygmunt Freud.
Teoretyczne podstawy : sprzeciw wobec przesadnemu werbalizmowi i formalizmowi, konieczne są reformy społeczne, uznanie postępu, edukacja jest częścią życia społecznego.

44. Progresywizm a perenializm – podstawowe aspekty opozycyjności:

45. Podstawowe założenia progresywizmu, wkład J. Deweya:
- edukacja powinna być oparta na doświadczeniu, nie tylko na wiedzy książkowej
- w edukacji powinniśmy uwzględnić konitnuum doświadczeń.
- stawiał na indywidualność doświadczeń
- ukierunkowanie na zdobywanie nowych doświadczeń poprzez aktywność ucznia
– ukierunkowanie aktywności ucznia, zmierzającej do rozwiązania problemów
- promujmy w edukacji aktywność celową i pożądaną

46 Nauczyciel w progresywiźmie:
• powinien uwzględnić w procesie kształcenia czynniki subiektywne, jak i obiektywne
• powinien być przewodnikiem
• nie powinien biernie przekazywać treści
• powinien mieć wiedzę interdyscyplinarną, gruntowną wiedzę podstawowych treści przedmiotowych
• powinien motywować swoich uczniów do wybierania zagadnienia, które ich interesuje
• powinien znać mechanizmy pracy zespołowej

47. Cechy programu nauczania w progresywiźmie.
Typowe założenia progresywizmu:
• indywidualność dziecka
• nastawienie na swobodny rozwój
• edukacja ściśle związana z zainteresowaniami
• wyakcentowana aktywność
• wiedza przyswajana poprzez rozwiązywanie problemów
• przekaz wiedzy urozmaicony
• uczenie przez działanie
• praca zespołowa
• kształtowanie w uczniu nawyku do stawiania sobie celów, krytycznej analizy, kształtowania motywacji, by chciano te cele osiągać
• inicjatywy przemian społecznych

48.Na czym polega metoda projektów W. Killpatricka:
Jest to metoda kształcenia, która polega na samodzielnym wyborze zagadnienia przez ucznia. Uczeń samodzielnie planuje, tworzy zorganizowany proces zdobywania wiedzy w tym zakresie. Ma możliwość zdobycia gruntownej wiedzy.

49. Krytyka progresywizmu:
- lekceważenie przeszłości
- wyakcentowanie każdej aktywności dziecka, nawet bezcelowej
- podporządkowanie się kaprysom ucznia, co przyczyniło się do obniżenia poziomu kształcenia

50. Esencjalizm – geneza, podstawowe założenia.
Krytyka progresywizmu. Początkiem są lata trzydzieste XX wieku, na gruncie amerykańskim. Został przychylnie przyjęty w Europie i w Polsce. Jest on jedną z najbardziej znaczących teorii w dziejach.
Powrót do filozofii. Jest to bardziej nurt niż teoria. Konserwatyzm, ale nie radykalny. Ma na celu wyposażeniu ucznia w wiedzę, która byłaby wykorzystywana w życiu społecznym.
Podstawowe założenia esencjalistów:
- świat istnieje obiektywnie
- świat jest przedmiotem doświadczania
- cele edukacji powinny być modyfikowane adekwatnie do postępu nauki i celu poznawanie świata
- proces uczenia się powinien polegać na poznaniu świata
- przekazywana wiedza o świecie nigdy nie jest pełna
- wartości są obiektywne
- w szkole dokonuje się przekaz kultury
- szkoła powinna przekazywać wiedzę uporządkowaną
- wyakcentowanie umysłu ludzkiego
- ujednolicony program nauczania
- nabywanie wiedzy musi mieć charakter kumulatywny
- wysoka jakość kształcenia
Szkoła spełni swe funkcje, gdy wykształci ludzi kompletnych, którzy wykorzystają swoją wiedzę w życiu społecznym.

51. Nauczyciel w esencjaliźmie :
- ma angażować uczniów, inicjator nauczania
- ma być autorytetem –nienaganna postawa, posiadanie gruntownej wiedzy
- musi umieć zmotywować ucznia i stosować odpowiednią dyscyplinę.
- gruntowna wiedza i umiejętność jej przekazania – powinien posiadać wiedzę o systemach społecznych ale nie ma obowiązku jej naprawy
52. Krytyka esencjalizmu.

53. Rekonstrukcjonizm – podstawowe założenia.
Teoria liberalna.
Jest to radykalna wersja progresywizmu. Lata trzydzieste XX wieku. Nadrzędnym celem rekonstrukcjonizmu jest przystosowanie ucznia do zmian społecznych.
Głównym zadaniem szkoły powinna być identyfikacja problemów, zmian społecznych aby uczeń mógł szybko poradzić sobie z problemami i dostosować się do zmian. Szkoła ma być prowodyrem zmian społecznych. Odróżniali proces nauczania od edukacji.
Edukacja ma być pojęciem szerszym, powinna być skoncentrowana na wprowadzenie człowieka w kulturę dynamicznie się zmieniającą. Natomiast proces nauczania powinien być ukierunkowany na funkcjonowanie w grupie społecznej.
Edukacja powinna być ściśle związana z życiem społecznym a szkoła ma być motorem zmian społecznych.

54. Cel edukacji w rekonstrukcjoniźmie.
Celem edukacji wg A. Tofflera jest zniesienie przepaści pomiędzy dynamicznym rozwojem wiedzy (techniczno- informatycznym)a stopniem dopasowania się człowieka do tego postępu.

55.Funkconalizm, globalizm i orientacja krytyczna w pedagogice.
Funkcjonalizm odnosi się do wskazywania funkcji współczesnej edukacji, opiera się na założeniach Parsonsa.
• edukacja jest narzędziem rozwoju tych zasobów ludzkich, które są niezbędne w społeczeństwie
• edukacja jest podstawowym mechanizmem selekcji jednostek aby optymalnie zaspokoić potrzeby rynku pracy
• szkoła jest miejscem kształtowania spójności wewnętrznych społeczeństwa
Globalizm
Źródła:
• ekonomiczny i kulturowy proces globalizacji
• problemy światowe, globalne, co też wyznacza cele edukacji
• nowa wizja człowieka, opiera się na filozofii wschodniej
Krytyczne teorie - dynamika rozwoju świata, niektóre grupy społeczne dominują nad innymi. Następuje akceptacja ucisku. Spojrzenie na świat zależy od miejsca w życiu społecznym. Każda grupa społeczna ma własną wizję świata i sprawiedliwości. Krytyka dotycząca mechanizmów podtrzymujących nierówność
• edukacja jest zawsze elementem życia społecznego
• edukacja podtrzymuje nierówności społeczne

56. Główne założenia teorii krytycznych.
Podstawowe teorie krytyczne:
Teoria Habermasa
Człon pozytywny - rzeczywistość założeniowa - jest zaprojektowana, opiera się na dialogu w relacjach międzyludzkich, relacja symetryczna, partnerska, niezależnie od miejsca w hierarchii społecznej.
Człon krytyczny- krytyka czynników blokujących zaistnienie rzeczywistości założeniowej - mechanizmy utrudniające, świadomość fałszywa - wytwór stosunków międzyludzkich oparty na relacji panowanie - zniewolenie, nieświadomie to zniewolenie przesłania.

57.Dlaczego krytyka w pedagogice ??
Ogólny cel edukacji krytycznej:
• wychowanie jednostek zdolnych do wykonywania konstruktywnych zmian w życiu indywidualnym i społecznym
• ukształtowanie u uczniów myślenia krytycznego
• wyposażenie uczniów w umiejętność demaskowania mechanizmów odpowiedzialnych za doświadczanie niesprawiedliwości
Opór względem narzucanej wiedzy nie może się wiązać z odrzuceniem tej wiedzy, ale z dostarczeniem uczniom alternatywnych sposobów jej przyswajania.

58 Teoria krytyczna j. Habermasa- podstawowe założenia, cel edukacji, krytyka.
Habermas uważał, że celem edukacji powinno być zidentyfikowanie i zniesienie świadomości fałszywej. Świadomość fałszywa zawsze służy interesom grupy dominującej.
Przemoc, ideologia przekazywana jest za pomocą programu ukrytego (dynamiczny rozwój w latach 60tych XX wieku)
Program ukryty - oprócz treści programowych, przemycana jest też kultura szkoły, ona nie jest ustalana z uczniem, jest narzucona (np. regulamin szkoły)

59. Koncepcja ,,ukrytego programu’’
Przemoc, ideologia przekazywana jest za pomocą programu ukrytego (dynamiczny rozwój w latach 60tych XX wieku)
Program ukryty - oprócz treści programowych, przemycana jest też kultura szkoły, ona nie jest ustalana z uczniem, jest narzucona (np. regulamin szkoły)

60. Charakterystyka zjawiska reprodukcji kulturowej.
Teorie reprodukcji kulturowej - służą do wyjaśniania przemocy w szkole.
Przedstawiciele: Bourchieu, Bernstein
• szkoła zawsze przekazuje określony typ kultury (zawsze kultury elit społecznych)
• marginalizacja innych kultur, innych warstw społecznych
• dzieci z kultur zdominowanych muszą przejąć język kultury wyższej obowiązującej w szkole. Przez to dzieci nie lubią szkoły i chcą wrócić do swojego środowiska.
• kulturę wyższą i niższą różni kod językowy
• uczniowie z warstw niższych są „gwałceni”, gdyż narzuca im się kod językowy kultury wyższej. Okazuje się, że nie liczy się treść tylko forma wypowiedzi.

61,,Symboliczny gwałt’’ B. Bernsteina.
Uczniowie z warstw niższych są „gwałceni”, gdyż narzuca im się kod językowy kultury wyższej. Okazuje się, że nie liczy się treść tylko forma wypowiedzi

62. „Edukacja zniewala, ale jednocześnie wyzwolenie wymaga edukacji.”
Z jednej strony może odzwierciedlać nierówności społeczne, ponieważ musi przygotować uczniów do akceptacji porządku społecznego z drugiej strony dzięki edukacji możemy zmienić życie społeczne.

63. Krytyczny pragmatyzm R. Rorty’ego.
Funkcje edukacji:
- socjalizacja - przekształcenie małych zwierzątek w istoty ludzkie poprzez czynienie ich zdolnymi do kontrolowania i sublimowania emocjonalności w społecznie akceptowany sposób, do posługiwania się perswazją zamiast siły, do stawania się członkami społeczności ludzkiej. Cechuje się powtarzalnością.
- indywidualizacja - wyzwalanie ludzi od dominacji ich rodziców, od środowiska i tradycji w których wyrastali poprzez wyzwalanie ich wyobraźni - po to aby umożliwić im wybór nowej jakości życia. Cechuje się niepowtarzalnością.
Na niższym szczeblu edukacji dominacja socjalizacji.
Na wyższym dominacja indywidualizacji.
Zasadniczym celem edukacji jest zapewnienie takich warunków aby udostępnić im swobodny wybór takich form działań, które zapewniałyby max. Rozwój naszego wychowanka.

64. Co oznacza pedagogika pogranicza?
Giroux jest twórcą teorii oporu - powstała na gruncie założeń modernistycznych i postomdernistycznych.
- w szkole powinny być przyjmowane założenia edukacji krytycznej
- głównym celem szkoły powinno być wyposażenie ucznia w umiejętność samodzielnego sterowania swoim życiem oraz samodzielnego kontrolowania procesu przyswajania wiedzy.
Jest to opór względem wiedzy narzuconej.
W swojej teorii łączy założenia modernizmu i postmodernizmu. Wg niego pedagogika nie musi wybierać pomiędzy modernizmem, a postmodernizmem – może je wykorzystywać jako wartościowe.
Z modernizmu : elementy, które wiążą się z wartościami uniwersalnymi np. rozpowszechnianie demokracji.
Z postmodernizmu : emancypacyjne możliwości nauczania, poprzez odrzucanie utartych poglądów.

65. Pedagogika pogranicza H. Giroux.
Modernistyczny nacisk na zdolność jednostki do używania krytycznego rozumu w kwestiach dotyczących życia publicznego, ale w połączeniu z postmodernistycznym zainteresowaniem tym jak moglibyśmy doświadczać podmiotowości w świecie konstruowanym przez różnice.
Pedagogika ta zmierza do zminimalizowania wiary w bezwzględność ułożenia życia społecznego, do podkreślenia jego swoistości w postaci wielowątkowości i różnic.

66. Pedagogika postkolonialna P. McLarena.
Przeciwstawia się poszukiwaniom przedegzystencjalnej prawdy, jak i dyskursom postmodernistycznej mimetycznej inwersji i autoparodii (odrzucanie modernizmu).
Krytyczny podmiot powinien wiedzieć jak żyć warunkowo i prowizorycznie, bez poznania prawdy, lecz jednocześnie z odwagą, by zająć jasne stanowisko w prawach ludzkiego cierpienia, dominacji i ucisku.
>>Wyraźnie krytykuje nierówności społeczne. Ważne jest dążenie do przyznania wolności.

67. Pojęcie doktryny pedagogicznej.
- zespół przekonań, poglądów, założeń z określonej dziedziny wiedzy
- zespół przekonań i założeń właściwy danemu myślicielowi
- może być rozumiana jako zespół założeń, które są uznawane za prawdziwe
- zbiór prawd uporządkowanych i ze sobą powiązanych.
- Spójny zbiór założeń i poglądów
>>>w przypadku pedagogiki :
- dotyczy całości wychowania, obejmuje zasadnicze kwestie dotyczące wychowania
- jest tworzona z zamiarem praktycznego zastosowania

68. Cechy doktryny pedagogicznej.
- całość wiedzy o wychowaniu
- kompleksowość myśli (np. pedagogika specjalna )
- cel poznawczy to nastawienie naprawdę czyli adekwatne ujęcie istoty wychowania

69. Przykłady doktryn pedagogicznych.
- doktryna wychowania naturalistycznego – Roussoe
- doktryna wychowania pryncypacyjlnego Herbarta
- społeczno – aktywistyczna doktryna Bewey’a
- doktryna pedagogiki kultury
- doktryna personalistycznego wychowania J. Woronickiego

70. Ideologia w pedagogice, rodzaje ideologii w pedagogice.
Gutek proponuje aby ideologie w pedagogice były teoretycznym uzasadnieniem pewnych działań, dążeń przyjmowanych w danej zbiorowości ludzi.
 zawsze u podstaw jakiegoś systemu wychowawczego jest ideologia.
 Ideologia służy do formułowania celu wychowania, celów edukacji i konkretnego rozumienia wychowania.
3 rodzaje ideologii w pedagogice wg Szkudlarka:
-konserwatyzm – przekaz kultury następnym pokoleniom za pomocą edukacji.
-liberalizm –edukacja ma podążać za indywidualnym rozwojem jednostki – zgodnie z jej oczekiwaniami.
-ideologia radykalna – edukacja ma służyć zmianie społecznej

71. Cechy pozytywne i negatywne ideologii w interpretacji zjawisk wychowawczych i edukacyjnych.
Pozytywne:
- wyznacza idee i cele wychowania
- są możliwe do praktycznego wykorzystania
Negatywne:
- zniewalanie wychowanka
- narzucanie określonego typu zachowania
- manipulacja wychowankiem
- przekazywanie nieautentycznych wartości

72. Doktryna a ideologia.

73. Pojęcie systemu wychowania.
- układ realnych elementów (ludzi, organizacji) wzajemnie powiązanych i oddziałujących na siebie, tworzących strukturalną całość, wyodrębniającą się z szerszej rzeczywistości, ukierunkowaną na realizację pewnych wartości.
- Zespół integralnie powiązanych ze sobą metod i środków służących realizacji określonych celów wychowania.
- Celowy i planowy układ środków postępowania zmierzający do osiągnięcia zamierzonego celu wychowawczego
- Pewien rodzaj doświadczenia pedagogicznego.

74. Cechy systemu wychowawczego.
- wyraźnie określone cele dydaktyczno – wychowawcze z optymalnym założeniem ich realizacji
- funkcjonalność – skuteczna organizacja funkcjonowania dydaktyczno- wychowawczego
- polistrukturalność – wiele struktur wzajemnie się przenikających
- wewnętrzna integracja – wzajemne uzupełnianie elementów składających się na system
- dynamika – hierarchizacja przejmowanych wartości, realizowanych celów, zmiany w formach, metodach.
- Swoistość – odróżnia od innych systemów społecznych.

75. Podział systemów wychowawczych.
>> ze względu na zakres i przekazywaną treść
- ogólnospołeczny system wychowania – wszytskie środowiska które w sposób pośredni / bezpośredni oddziałują na wychowawczo.
- Lokalny system wychowania – wspólnota wychowująca – zespół czynników społeczno – kulturowych na danym terytorium, które mają znaczenie wychowawcze.
- Makro system oświaty i wych. zespół placówek
- Mikro system wychowania – jedna lub kilka placówek edukacyjno- wychowawczych.

76. Struktura systemu wychowawczego wg S. Kunowskiego.
1. elementy ideowe – służy do określenia celu wychowania w danym systemie. Idee te dotyczą interpretacji rzeczywistości, koncepcji człowieka, koncepcji życia moralnego i norm etycznych, koncepcja życia społecznego. Od tego ukł. zależy ile jest systemów wychowania .
2. układ teoretyczny, założenia filozoficzne – rozumowe uzasadnienie idei > idealizm ( istnieje świat duchowy idei), materializm (byt jest wyłącznie materialny), realizm(byt ma naturę materialną i niematerialną wyrażoną w duchu).
3. Układ elementów praktycznych – są wykorzystywane do rozwiązywania konkretnych problemów.

77. Główne systemy wychowania.
System chrześcijański – miłość; opiera się na realizmie > łaska uszlachetnia człowieka
System liberalny – wolność, wolna jednostka niczym nie ograniczona, jednostka twórcza; opiera się na idealizmie > kultura, wytwory człowieka.
System socjalistyczny – walka, opiera się na materializmie.

magdzia89-89

To są wykłady:) Bo chodzi mi głównie o kolokwium na razie z ćwiczeń Smile

ale i tak dziękuje Ci bardzo za te notatki:) Smile

seba

nie wykłady, tylko zagadnienia, które nam Byra podawała do opracowania i nauczenia się na egzamin, bodajże (:

a wyklady i ćwiczenia też mam, mogę wrzucić [;

magdzia89-89

to bardzo bym prosiła o to Smile

jeśli tylko możesz:)

seba

a proszę bardzo Smile

WYKŁAD 1

Dzieje nauki

Nauka zaczęła się w starożytności, a ośrodkiem jej rozwoju była starożytna Grecja (VI w.p.n.e.)

Pedagogika jako nauka wyodrębniła się w XIX w.

Platon jest uznawany za twórcę nauki i wiedzy - stworzył projekt idealnej, ogólnej wiedzy.
Nauka to typ poznania rzeczywistości

Platon odróżnia wiedzę uzasadnioną od mniemania.

Do prawdziwej wiedzy prowadzi czyste myślenie.

Za twórcę klasycznej nauki uznawany jest Arystoteles. Według niego poznanie musi być pewne, ogólne i niezmienne.

Według Platona poznanie ma zmierzać do istoty rzeczy natomiast według Arystotelesa wiedza ma zmierzać do ujęcia istoty rzeczy. Celem nauki według niego jest poznanie rzeczywistości w tym co istotne. Uważa, że ta wiedza musi być uogólniana.
Cała wiedza skumulowana w filozofii.

W średniowieczu przyjęto ideał nauki zaproponowany przez Arystotelesa.

W kolejnych wiekach następuje rozdzielanie religii od nauki.

Wiedza i rozum się uzupełniają.

Wiek XVII:
• pojawia się intensywny rozwój nauk empirycznych
• nauka dynamicznie się rozwija
• F. Bacon zwracał uwagę, że eksperyment dostarcza wiedzy użytecznej
• nauka ma być pewnym i logicznym powiązaniem wiedzy, ale wiedza ma być użyteczna
• za ideał nauki uznawane było matematyczne-przyrodoznawstwo
• naczelna nauka - matematyka

Przełom wieku XVII - XVIII
- spór co jest ważniejsze - racjonalizm, czy empiryzm.

Lock - empiryzm
Kartezjusz - racjonalizm

Wiek XVIII
• nowożytni ideał nauki
• Galileusz, Newton
• ideał nauki - matematyczne-przyrodoznawstwo
• Immanuel Kant - przyjmuje nauki Newtona - według niego wiedza naukowa składa się z dwóch rodzajów stwierdzeń (a priori - nie wymagają uzasadnienia empirycznego, na czysty rozmuw (np.człowiek jest osobą); a posteriori - sądy pochodzenia empirycznego, trzeba je udowodnić empirycznie

Początek XIX
• August Comte - orientacja pozytywistyczna
Pozytywizm - dostrzeganie zjawisk widocznych, empirycznie sprawdzalnych
Cel nauki - zbadanie prawidłowości między zjawiskami empirycznymi.
Za naukowe uznaje się to, co jest sprawdzalne empirycznie.
Abstrakcja ma b. małe znaczenie w pozytywiźmie.

• ukształtowało się pojęcie wiedzy pozytywnej (pragmatyczna, konkretna, utylitarna, praktyczna, techniczna)

Ta wiedza ma służyć przewidywaniu, a następnie działaniu. Celem nauki jest doprowadzenie do konkretnego działania.

• zaczynają powoli kształtować się nauki historyczne i humanistyczne (w ramach orientacji pozytywistycznej)

Później pojawia się scientyzm (połączenie pozytywizmu z empiryzmem)

Scientyzm ukształtował wiarę w naukę, nauka jest w stanie wszystko wyjaśnić. Nauka jest w stanie uszczęśliwić człowieka.

Koniec wieku XIX
• krytyka wiedzy pozytywistycznej

Wiek XX
- pojawia się koncepcja Karla Poppera.

Nauka skupia się na twórczym pojęciu problemów. Należy się oderwać od empiryzmu, trzeba się nastawić na twórcze rozwiązania problemu.

Nauka ma tworzyć ogólne prawa i hipotezy dążące do wyjaśniania świata. Pojęcia miały być ogólne, ale nie powinny być możliwe do obalenia ich przez pojedyncze doświadczenie.

W wieku XIX datuje się ekonomiczne znaczenie nauki. Zauważono, że wszelki rozwój zależy od osiągnięć naukowych.

Ekonomizacja nauki.

Pojawia się zagrożenie dla człowieka wynikające z badań naukowych.
Pojawia się etyka w kwestii badań naukowych

Przełom XIX i XX
- nauki humanistyczne niezależne względem matematycznego-przyrodoznawstwa.

Jak dzisiaj rozumieć naukę:
- definicja nauki jest niejednoznaczna
- szersze rozumienie nauki - wszelka aktywność poznawcza

Pedagogika (3 sposoby rozumienia):
• 1 - Poznanie ujęte czynnościowo

Działanie naukowe, naukotwórcze. Mają służyć do uzyskania rzetelnej i uzasadnionej wiedzy (wnioskowanie, uzasadnienie, pojęciowanie)

Działania naukowe muszą być metodyczne (wprowadził to już Kartezjusz)
Kuhn zakwestionował cechę metodyczności jako działanie naukowe. Nie wszystkie nauki maą wspólną metodę.
• 2 - poznanie ujęte wytworowo

Wiedza naukowa to wytwór czynności naukowych (tradycje badawcze, sądy).

Musi być to uporządkowany zbiór zdań, twierdzeń, czasami nawet pytań.

Trzy cechy:
- wiedza interesująca
- wiedza sprawdzalna (musi być zrozumiała i jasna)
- intersubiektywna sensowność (musi być komunikowalna, żeby dała się przekazać innym osobom)

Cel nauki -> opis i wyjaśnienia rzeczywistości.

• 3 - jako dziedzina kultury

Nauka jako fakt kulturowy. Nauka odróżniana jest od innych dziedzin kultury, ale z nimi współpracuje.

W XX, XXI wieku pojawiła się dominacja nauki nad innymi rzeczami.

Różnice między poznaniem naukowym a potocznym:
Naukowe może być kontynuacją potocznego, ale bywa też z nim sprzeczne
- zasadniczą różnicą jest cel

Celem potocznego jest służenie praktyce (poglądy, opinie, sądy)
Celem naukowego jest cel teoretyczny (ugruntowana wiedza)

Różnice między wiedzą naukową a potoczną:
Naukowa służy przezwyciężaniu lub wytłumaczaniu błędów wiedzy potocznej.

Wiedza potoczna (droga rozsądkowa):
- subiektywna
- wieloaspektowa
- niedokładna
- mało krytyczna
- użyteczna doraźnie
- nieusystematyzowana
- sprzeczna
- racjonalnie nieuzasadniona
- bardziej opisowa niż wyjaśniająca

Wiedza naukowa:
- prawdziwość
- uzasadniona
- racjonalna
- obiektywna
- intersubiektywna
- uporządkowana
- ogólna i specjalistyczna

Wyznaczniki nauki:
- przedmiot zainteresowań
- własna problematyka
- przedmiot formalny
- własne cele i zagadnienia
- własne metody badania
- własna terminologia
- samowiedza

WYKŁAD 2

Najbardziej ogólna klasyfikacja nauk uwzględnia różne kryteria tych nauk:
1.kryterium - rodzaj dopuszczalnych źródeł poznania
a) teologia
b) nauki przyrodnicze

Teologia - przesłani i założenia pochodzące z objawienia. Przekracza spekulacje, empiryczne dowody.

Nauki przyrodnicze - oparte na przesłankach typowo naturalnych.

2.kryterium - stopień dociekliwości i przyjęty aspekt badania rzeczywistości
a) filozofia - ostateczne przesłanki do wyjaśnienia świata i człowieka

b) nauki szczegółowe:
- Formalne (aprioryczno dedukcyjne) - opierają się na myśleniu abstrakcyjnym i posługują się metodą dedukcyjną. Nie wykorzystuje się dowodów empirycznych tylko umysł. Typowa nauka to matematyka i logika. Od ogółu do szczegółu.

- Realne (indukcyjne) - wyjaśniają świat istniejący niezależnie od umysłu człowieka. Metoda indukcyjna - od szczegółu do ogółu. Przyrodoznawstwo (natura) oraz nauki humanistyczne.(człowiek i jego wytwory, kultura)

Przyrodoznawstwo, a humanistyka (różnice):
• podstawowe kryterium różnicy - odrębny przedmiot zainteresowania
• w humanistyce zainteresowanie ulega wartościowaniu
• cechy
• typ wyjaśnienia (H - wartościowanie u podstaw zawsze jest interpretacja, P - prawa i prawidłowości)

Pedagogika zajmuje miejsce po środku, między naukami przyrodniczymi, a humanistycznymi.

Autonomia pedagogiki jako nauki:
• to czy pedagogika jest nauką zależy od przyjętej definicji nauki (z punktu widzenia pozytywistycznego pedagogika nie jest nauką)
• lata 50 XX wieku to czasy, gdzie nawiązała się gorąca dyskusja na temat autonomii pedagogiki
• wytyczenie autonomii pedagogiki jest związane z nadmiarem jej statusu metodologicznego
• na statut metodologiczny składają się
- przedmiot zaintersowania
- problematyka
- cele
- metody
• autonomia to niezależność od innych nauk. Jeżeli nauka jest autonomiczna, jest jednocześnie dojrzała.
• nie ma nauki całkowicie niezależnej od innych nauk.

Wyznaczniki autonomii pedagogiki:
- kryteria zewnętrzne:
• odrębna nazwa, która jednoczy pewien typ badań naukowych
• historyczna ciągłość danego typu badań i problematyki badawczej
• grupa osób zajmujących się pewną dziedziną
• wyodrębniona jednostka badawcza i dydaktyczna
• instytucjonalna autonomia (kształcenie się specjalistów w danej dziedzinie)

- kryteria wewnętrzne:
• przedmiot (formalny) zainteresowań
• problematyka
• własne cele
• dane wyjściowe
• metody
• systematyzowanie własnej wiedzy
• samopoznanie, samowiedza

Charakter przedmiotu
- przedmiot zainteresowania może mieć charakter materialny (całościowe ujęcie rzeczywistości) lub formalny (punkt widzenia pod kątem którego analizowana jest rzeczywistość)

Pedagogika zajmuje się człowiekiem (przedmiot materialny)
Autonomię zapewnia przedmiot formalny.

Przedmiotem formalnym pedagogiki jest dobro rozwojowe wychowanka. Stale aktualizujące się (wg. Kunowskiego)

Wg. Rubacha jest to praktyka edukacji.

Pedagogika ma własne problemy, stawia własne pytania.

Typowe pytania: Jak wychowywać i dlaczego takie wychowanie jest zasadne.

Cel
Musi mieć po pierwsze cel teoretyczny. Od powstania pedagogika przyjęła funkcje praktyczne. Przede wszystkim to co powinien pedagog opisać i wyjaśnić daną rzeczywistość.

Autonomia zawiera się w dobrze określonym opisie i wyjaśnieniu zjawisk.

Dane wyjściowe
Są to pewne założenia wykorzystywane do opisu i wyjaśniania rzeczywistości. W określonych danych wyjściowych pedagogika korzysta z pytań odnośnie człowieka
1- jaka jest natura człowieka (wolontaryzm i determinizm)
2 - jak powstaje świat (nominalizm i realizm)
3 - jak zmienia się społeczeństwo (stopniowo i radykalnie)

wolontaryzm - źródłem dążeń człowieka jest jego wola

determinizm - człowiek i jego aktywność jest uwarunkowana przez czynniki biologiczne

nominalizm - świat istnieje abstrakcyjnie, nie istnieje obiektywnie, czyli istnieje w taki sposób jakie znaczenie nadaje mu człowiek, subiektywne ujęcie rzeczywistości.

realizm - świat istnieje niezależnie od umysłu ludzkiego

Radykalne zmiany:
- rewolucje
- strajki
- wojny

Metody Badań
Pedagogika korzysta z metod innych nauk. Nie przekłada bezpośrednio metod innych nauk do wyjaśniania i zweryfikowania stawianych przez siebie problemów

Samopoznanie i samowiedza
metateoria wyjaśnia teorię.

Muszą istnieć rozważania na temat nawet samej pedagogiki.
Pedagogika ma własną terminologią.
Pedagogika musi współpracować z innymi naukami.

WYKŁAD 3

Kryzys w pedagogice.

Nauka zawsze rozwija się poprzez kryzysy.
Do kryzysu dochodzi, gdy obecny zasób twierdzeń nie jest zbieżny w innych naukach. Nie każdy kryzys rozwija naukę

2 rodzaje kryzysów:
- przełom (przesilenie, punkt zwrotny)
- załamanie (pojęcie wartościujące, degradacja, upadek, katastrofa, pogorszenie stanu rzeczy)

Od 1948 roku paradygmat pedagogiki: naukowo-socjalistyczny

W 1989 roku kryzys w pedagogice. Załamanie i odrzucenie paradygmatu socjalistycznego.

Od 48 do 89 wszelkie inne pedagogiki były marginalizowane, poza socjalistyczną.

Gra mimetyczna - reakcja pedagogów na przesilenie, na kryzys, załamanie

5 reakcji wg. Kwiecińskiego
1. brak reakcji
2. przystosowanie formalne, pozorne, typowo zewnętrzne
3. reakcja ucieczkowa (wartościowa forma ucieczki)
4. idiosynkrezja i konwersje - reakcje przystosowawcze pedagogów o charakterze uczuleniowo-obronnym
5. poszukiwanie adekwatnej teorii do nowej sytuacji politycznej

Podział pedagogiki i nauk z nią współpracujących

Klasyfikacja wg. Teresy Hejnickiej-Bezwińskiej
• kryterium metodologiczne (pedagogika ogólna, pedagogika szczegółowa)
• celów, czynności wychowawczych (dydaktyka, teorie wychowania)
• wieku (przedszkolna, wczesnoszkolna, andragogika)
• dziłalności (pracy)
• defektów rozwojowych i dewiacji (resocjalizacja)
• problemy badawcze (społeczne, oświaty, kształcenia zmysłowego)

Podział wg. Mariana Nowaka:
• pedagogika ogólna
• pedagogika szczegółowa

Pedagogika ogólna - to całokształt problemów wychowawczych, zawsze rozważanych ogólnie, w oparciu o perspektywę filozoficzno-antropologiczną. Pedagogika ogólna tworzy podstawę wszystkich dyscyplin pedagogicznych. Ma ścisły związek z filozofią.

Filozofia wychowania - filozoficzne podstawy wychowania i edukacji. Czym jest wychowanie, nauczanie, edukacja, czy należy wychowywać Zmierza ona do wyjaśnienia struktury i celu poznania w pedagogice.

Polityka oświaty i wychowania dostarcza polityczne podstawy do działań w zakresie wychowania.

Pedagogiki szczegółowe zajmują się i obejmują zasygnalizowane problemy w pedagogice ogólnej

Kryteria podziału pedagogik szczegółowych:
- wieku i rozwoju (pedologia, andragogika)
- sytuacji i stosunków międzyludzkich (opiekuńcza, społeczna, kultury)
- ze względu na rodzaj badania (horyzontalna - przez porównanie, odniesienie do przeszłości)

Pedagogika futurologiczna - przyszłości:
- prognozowanie wychowania
- czy będzie miało sens

Kryterium poznania wg. J. Gniteckiego
3 sfery - faktów, działań, wartości

Fakt - Jest człowiek (pedagogika empiryczna)
Działanie - kim staje się człowiek (pedagogika prakseologiczna)
Wartość - kim ma być człowiek (pedagogika hermeneutyczna)

Pedagogika hermeneutyczna - zajmuje się zjawiskami dotyczącymi wychowania wyrażonymi w formie symbolicznej. Podstawową formą jest interpretacja.

Pedagogika prakseologiczna - zajmuje się działaniem w wychowaniu. Działania intencjonalne i nieintencjonalne.

Funkcje pedagogiki:
• opisująca (pedagogika opisuje to co jest w nauczaniu)
• wyjaśniająca (wyjaśnia zjawiska, które stwierdza, opisuje)
• prognostyczna (przewidywanie i programowanie możliwości edukacji w wychowaniu)
• społeczna (gdy potrafi opisać i wyjaśnić zjawiska pojawiające się w społeczeństwie)

Struktura wiedzy pedagogiczne i jej źródła.

Rozróżnienie między wiedzą pedagogiczną, a teorią pedagogiczną
definicja wiedzy pedagogicznej przez Palkę:
-jest to zbiór informacji na temat cech, właściwości, natury badanych zjawisk, procesów, faktów. Zawiera informacje z różnego rodzaju badań.

Wg. Łobodzkiego teorie są to wspólne i względnie logiczne zespoły twierdzeń odnoszące się do danego fragmentu rzeczywistości, które wyjaśniają różnego rodzaju zależności zachodzące między faktami, procesami, zjawiskami pedagogicznymi.

2 rodzaje wiedzy: teoretyczne i praktyczna

teoretyczna - naukowa (dostarcza danych o tym, jaka jest rzeczywistość)

Wiedza pedagogiczna jest podstawą do tworzenia teorii pedagogicznych. Może to być wiedza dedukcyjna (jasne, ścisłe pojęcia) i indukcyjna (dostępne informacje na temat metody działania).

Prawdziwość twierdzenia uzasadnia się o twierdzenie uzasadnione.

Wiedza praktyczna dostarcza informacji jak zmieniać rzeczywistość na lepszą. Ma cel typowo praktyczny, ma być wykorzystana w konkretnych sytuacjach wychowawczych.

Wiedza potoczna to wiedza subiektywna, którą ma każdy.

Kunowski wyróżnia 3 rodzaje wiedzy pedagogicznej:
- praktyczna (jak skutecznie wychowywać)
- empiryczna (procesy, zjawiska edukacyjne i wychowawcze)
- normatywna (jak powinno się wychować właściwie)

WYKŁAD 4

4 źródła wiedzy pedagogicznej:
• czynna działalność wychowawcza (środki rodzinne, konstytucjonalne, organizacja) - oparta na intuicji i tzw. mądrości życiowej, wiedza o formach, metodach, technikach wychowywania, kształcenia, samokształcenia. Często są to poglądy, opinie.
• bierne doświadczenia wychowawcze - powstają w wyniku refleksji i obserwacji. Każdy z nas ma osobistą wiedzę o wychowaniu.
• wszelkiego rodzaju ideologie odnoszące się do wychowania (światopogląd, idee społeczne, polityczne, wielowiekowe tradycje religijne, kulturowe, filozoficzne)
• dotychczasowy dorobek pedagogiki akademickiej, dorobek teoretyczny, są to teorie istoty, natury, egzystencji człowieka, są to dane pochodzące z nauk powiązanych ze środowiskiem pedagogicznym.

Wiedza z innych dyscyplin potrzebna jest do:
• rozumienia samego podmiotu wychowania (biologia, medycyna, psychologia)
• zrozumienia środowiska naturalnego bytowania wychowanka (socjologia, stenografia)
• mechanizmy działające w środowisku i oddziałujące na wychowanka (antropologia filozoficzna i kulturowa) sens życia etc.

Teorie pedagogiczne:
Etapy tworzenia się teorii (3 poziomy ściśle ze sobą powiązane):
1. refleksja przednaukowa - wiedza i poznanie typowo potoczne, osobista wiedza
2. refleksja przednaukowa - jest efektem otwarcia się na kontekst społeczny, wymiana poglądów i informacji z innymi na temat wychowania, wartościowania poglądów (poradniki dla rodziców, wychowawców) Wiedza na tym etapie ma charakter bardziej ogólny, jest wyrażona najczęściej w języku literackim, poetyckim, emocjonalnym, obrazowym
3. etap refleksji naukowej - zawiera uporządkowane, logiczne twierdzenia na temat wychowania, musi być poprzedzona wcześniejszymi etapami.

Te 3 etapy różnią się stopniem ogólności i abstrakcyjności, a także językiem jaki jest wyrażana wiedza.

3 poziomy teorii wg. Turnera:
1. teorie ogólne o najszerszym zasięgu, charakteryzują się orientacją filozoficzno-metodologiczną
2. teorie tzw. średniego zasięgu (twierdzenia i hipotezy wyjaśniające jakieś fragmenty rzeczywistości)
3. teorie empiryczne o największym zasięgu, w ich ramach wyjaśnia się zależności między konkretnymi zmiennymi. Są to typowe teorie prakseologiczne bezpośrednio powiązane z pedagogiką praktyczną.

Style myślenia w pedagogice:

1. myślenie rozumiejące - ustalanie ogólnych praw, a także ujawnianie sensu i znaczenie określonych zjawisk pedagogicznych. Gwarantuje intelektualną kontrolę zjawisk edukacyjnych. W ramach tego tworzone są systemy, teorie pedagogiczne oraz poglądy na temat kształcenia.

2. myślenie poznawcze - poszukiwanie charakterystycznych relacji przyczynowo-skutkowych.

3. myślenie pragmatyczne, czyli praktyczne - rozwiązywanie konkretnych problemów wychowawczych. Myślenie intelektualne nad działaniem praktycznym.

TEORIE pozwalające nam zrozumieć współczesne zjawiska edukacyjne
TEORIE KONTERWATYWNE: - Perenializm oraz Esencjalizm
TEORIE TYPOWO LIBERALNE: - Progresywizm oraz Rekonstrukcjonizm

PERENIALIZM
Ukształtował się w XIX w. na gruncie amerykańskim. W Europie ma niewielu zwolenników.
Przedstawiciele:
A. Bollon
M. Adler
J. Maritain
Hutchins

Nazwa wywodzi się od słowa ‘pernial’ - wieczny, wielowiekowy, trwały

Teoria ta kładzie naciska na tradycje, dziedzictwo kulturowe. Odwołanie się do wcześniej ustalonych teorii.

Podstawowe założenia w ramach perenializmu:
• natura człowieka jest stała, uniwersalna, niezmienna
• wszechświat jest logicznie uporządkowany
• uniwersalne modele edukacyjne
• cechą odróżniającą człowieka od innych istot jest posiadanie rozumu
• cel edukacji - należy kształtować racjonalność człowieka
• prawda, edukacja wskazywać dążenie ku prawdzie
• przygotowanie uczniów do życia
• uczeń powinien uczyć się podstawowych przedmiotów
• systematyczne zapoznawanie uczniów z uniwersalnymi problemami, pytaniami ludzkości w oparciu o dzieła literatury, filozofii, historii, nauki
• istotny naciska na rozwój intelektualny, duchowy, mniej uwagi na przygotowanie praktyczne
• kształcenie intelektualne i urabianie charakteru (główny cel edukacji, kim jest człowiek etc.)

trivium - retoryka, genetyka, logika
quadrivium - astronomia, muzyka, geometria, arytmetyka

W programie nauczania perenialistów nadrzędne miejsce mają języki, matematyka, historia, nauki humanistyczne

Podstawowa forma nauczania - inicjowanie dyskusji

Podstawowe elementy programu nauczania w perenialiźmie (doskonalenie umysłu, kształtowanie wartości intelektualnych):
1. przyswajanie zorganizowanej wiedzy
2. kształtowanie podstawowej umiejętności uczenia się
3. rozumienie idei i wartości
4. ugruntowanie zasad etycznych (wyposażenie uczniów w umiejętności krytycznej oceny moralnej w kwestii społecznej, ale też światopoglądowej)

PROGRESYWIZM:

Powstała na gruncie USA. Znalazł wielu zwolenników w Europie i Polsce

• w centrum znajduje się dziecko, jego zainteresowania, potrzeby, twórczość
• sprzeciw względem formalizmu, intelektualizmu, werbalizmu
• uznawał, że edukacja jest częścią życia

Progresywizm oznacza postęp w myśleniu edukacyjnym.

1919 rok - powstaje pierwsze stowarzyszenie edukacji progresywistycznej. Zyskał popularność w Europie, a nawet w Polsce. Teoria opozycyjna względem perenializmu. Sprzeciwiał się przesadnemu formalizmowi. Progresywiście uważają, że edukacja powinna być częścią życia społecznego. Progresywiście nie chcą wracać do przeszłości, chcieli kłaść nacisk na postęp. Wyakcentowanie człowieka, jego inteligencji. Konieczne są reformy społeczne. Edukacja może przyczynić się do przemian społecznych. Wszystko należy rozpocząć od edukacji.

Twórcy progresywizmu:
John Dewey - główny twórca progresywizmu
Jan Jakub Ruseau, Johan Postelozzi, Freud.

Wychowanie musi być zgodne z prawami natury. Dziecko rozwija się najefektywniej, gdy program edukacji jest adekwatny do jego potrzeb i zdolności - założenie Ruseau.

Proces kształcenia człowieka powinien obejmować wszystkie jego sfery - Pestalozzi.

Znaczenie okresu dzieciństwa. Dzieciństwo ma znaczenie w życiu dorosłym. Przymus ze strony rodziców i bezwzględna dyscyplina hamują naturalne popędy i instynkty dziecka - założenia Freuda.

Dewey skrytykował nauczenie tradycyjne:
- kształcenie formalne
- przekaz treści i pamięciowe przyswajanie ich przez ucznia

Szczególnie skrytykowane zostało to, że tego typu kształcenie kształtuje bierną postawę ucznia. Szkoła nie interesuje się problemami społecznymi. W szkole tradycyjnej zasady zaczerpnięte są z tradycji.

Dewey proponuje:
1. edukacja powinna być oparta na doświadczeniu, nie tylko na wiedzy książkowej
2. w edukacji powinniśmy rozwinąć konitnuum doświadczeń.
3. stawiał na indywidualność doświadczeń
4. ukierunkowanie nowych doświaczeń
5. aktywność ucznia
6. promujmy w edukacji aktywność celową i pożadaną

Typowe założenia progresywizmu:
• indywidualność dziecka
• nastawienie na swobodny rozwój
• edukacja ściśle związana z zainteresowaniami
• wyakcentowana aktywność
• wiedza przyswajana poprzez rozwiązywanie problemów
• przekaz wiedzy urozmaicony
• uczenie przez działanie
• praca zespołowa
• kształtowanie w uczniu nawyku do stawiania sobie celów, krytycznej analizy, kształtowania motywacji, by chciano te cele osiągać
• inicjatywy przemian społecznych

Nauczyciel w progresywiźmie:
• powinien uwzględnić w procesie kształcenia czynniki subiektywne, jak i obiektywne
• powinien być przewodnikiem
• nie powinien biernie przekazywać treści
• powinien mieć wiedzę interdyscyplinarną
• powinien motywować swoich uczniów do wybierania zagadnienia, które ich interesuje
• powinien znać mechanizmy pracy zespołowej

Metoda projektu:
W. Kilpatrick
- polega na samodzielnym wyborze zagadnienia przez ucznia
- uczeń sam planuje proces zdobywania wiedzy

Krytyka progresywizmu:
- lekceważenie przeszłości
- wyakcentowanie każdej aktywności dziecka, nawet bezcelowej
- podporządkowanie się kaprysom ucznia, co przyczyniło się do obniżenia poziomu kształcenia

ESENCJALIZM

Krytyka progresywizmu. Początkiem są lata trzydzieste XX wieku, na gruncie amerykańskim.
Powrót do filozofii. Jest to bardziej nurt niż teoria. Konserwatyzm, ale nie radykalny.

Podstawowe założenia esencjalistów:
- świat istnieje obiektywnie
- świat jest przedmiotem doświadczania
- cele edukacji powinny być modyfikowane adekwatnie do postępu nauki i celu poznawanie świata
- proces uczenia się powinien polegać na poznaniu świata
- przekazywana wiedza o świecie nigdy nie jest pełna
- wartości są obiektywne
- w szkole dokonuje się przekaz kultury
- szkoła powinna przekazywać wiedzę uporządkowaną
- wyakcentowanie umysłu ludzkiego
- ujednolicony program nauczania
- nabywanie wiedzy musi mieć charakter kumulatywny
- wysoka jakość kształcenia

Szkoła spełni swe funkcje, gdy wykształci ludzi kompletnych, którzy wykorzystają swoją wiedzę w życiu społecznym.

Nauczyciel w esencjaliźmie:
- ma angażować uczniów
- ma być autorytetem
- musi umieć zmotywować ucznia
- gruntowna wiedza i umiejętność jej przekazania

REKONSTRUKCJONIZM

Teoria liberalna.
Jest to radykalna wersja progresywizmu. Lata trzydzieste XX wieku. Nadrzędnym celem rekonstrukcjonizmu jest przystosowanie ucznia do zmian społecznych.
Głównym zadaniem szkoły powinna być identyfikacja problemów, zmian społecznych. Szkoła ma być prowodyrem zmian społecznych.
Odróżniali proces nauczania od edukacji.
Edukacja ma być pojęciem szerszym, powinna być skoncentrowana na wprowadzenie człowieka w kulturę dynamicznie się zmieniającą.
Natomiast proces nauczania powinien być ukierunkowany na funkcjonowanie w grupie społecznej.

Nauczyciel:
• pionier zmian społecznych
• ma budować nowe społeczeńtwa
• kompetencje: rozległa wiedza naukowa, wiedza o życiu społecznym
• musi umieć krytycznie analizować zmiany w kulturze i cywilizacji
• źródło teorii futurystycznych
• przedstawiciel Albin Toffler
• celem edukacji współczesnej jest zniesienie przepaście między rozwoje techniczno informatycznym, a stopniem dopasowania się człowieka do tego postępu

WYKŁAD 5

3 główne nurty:
- funkcjonalizm
- globalizm
- krytyczne teorie edukacji

Funkcjonalizm odnosi się do wskazywania funkcji współczesnej edukacji, opiera się na założeniach Parsonsa.
• edukacja jest narzędziem rozwoju tych zasobów ludzkich, które są niezbędne w społeczeństwie
• edukacja jest podstawowym mechanizmem selekcji jednostek aby optymalnie zaspokoić potrzeby rynku pracy
• szkoła jest miejscem kształtowania spójności wewnętrznych społeczeństwa

Globalizm
Źródła:
• ekonomiczny i kulturowy proces globalizacji
• problemy światowe, globalne, co też wyznacza cele edukacji
• nowa wizja człowieka, opiera się na filozofii wschodniej

Teorie krytyczne
Podstawowi przedstawiciele:
- J. Habermas
- H. Girous
- P. McLaren
- L. Kohlberg
- R. Rorty

W Polsce teorie krytyczne najczęściej opisuje Tomasz Kudlarek oraz Folkierska

• dynamika rozwoju świata, niektóre grupy społeczne dominują nad innymi. Następuje akceptacja ucisku. Spojrzenie na świat zależy od miejsca w życiu społecznym. Każda grupa społeczna ma własną wizję świata i sprawiedliwości. Krytyka dotycząca mechanizmów podtrzymujących nierówność
• edukacja jest zawsze elementem życia społecznego
• edukacja podtrzymuje nierówności społeczne

Brak zgody na niesprawiedliwość.

Podstawowe teorie krytyczne:
Teoria Habermasa

Człon pozytywny >> rzeczywistość założeniowa - jest zaprojektowana, opiera się na dialogu w relacjach międzyludzkich, relacja symetryczna, partnerska, niezależnie od miejsca w hierarchii społecznej.

Człon krytyczny >> krytyka czynników blokujących zaistnienie rzeczywistości założeniowej - mechanizmy utrudniające, świadomość fałszywa - wytwór stosunków międzyludzkich oparty na relacji panowanie - zniewolenie, nieświadomie to zniewolenie przesłania.

Teoria komunikacji:
Praca >> panowanie-zniewolenie
Interakcja >> dialog

Habermas uważał, że celem edukacji powinno być zidentyfikowanie i zniesienie świadomości fałszywej. Świadomość fałszywa zawsze służy interesom grupy dominującej.

Przemoc, ideologia przekazywana jest za pomocą programu ukrytego (dynamiczny rozwój w latach 60tych XX wieku)

Program ukryty - oprócz treści programowych, przemycana jest też kultura szkoły, ona nie jest ustalana z uczniem, jest narzucona (np. regulamin szkoły)

Teorie reprodukcji kulturowej:
- służą do wyjaśniania dominacji w szkole

Przedstawiciele: Bourchieu, Bernstein

• szkoła zawsze przekazuje określony typ kultury (zawsze kultury elit społecznych)
• marginalizacja innych kultur, innych warstw społecznych
• dzieci z kultur zdominowanych muszą przejąć język kultury wyższej obowiązującej w szkole
• kulturę wyższą i niższą różni kod językowy
• uczniowie z warstw niższych są „gwałceni”, gdyż narzuca im się kod językowy kultury wyższej

„Edukacja zniewala, ale jednocześnie wyzwolenie wymaga edukacji.”

Zadanie edukacji, które umożliwiłoby konstruktywne zmiany:
- uwzględnienie różnicy kulturowej i społecznej
- polityka głosu
- wyposażenie uczniów w kompetencje aktywnej postawy względem dostrzeganych, nieakceptowanych cech życia społecznego
- ukształtowanie umiejętności dialogu międzykulturowego

Krytyczny pragmatyzm R. Rortyego
pragmatyzm - doświadczenie i działanie

Funkcje edukacji:
- socjalizacja
- indywidualizacja

socjalizacja - przekształcenie małych zwierzątek w istoty ludzkie poprzez czynienie ich zdolnymi do kontrolowania i sublimowania emocjonalności w społecznie akceptowany sposób, do posługiwania się perswazją zamiast siły, do stawania się członkami społeczności ludzkiej cechuje się powtarzalnością.

indywidualizacja - wyzwalanie ludzi od dominacji ich rodziców, od środowiska i tradycji w których wyrastali poprzez wyzwalanie ich wyobraźni - po to aby umożliwić im wybór nowej jakości życia. Cechuje się niepowtarzalnością.

Na niższym szczeblu edukacji dominacja socjalizacji.
Na wyższym dominacja indywidualizacji.

Pedagogiki pogranicza:
Giroux jest twórcą teorii oporu - powstała na pograniczu założeń modernistycznych i postomdernistycznych
- w szkole powinny być przyjmowane założenia edukacji krytycznej
- głównym celem szkoły powinno być wyposażenie ucznia w umiejętność samodzielnego sterowania swoim życiem oraz samodzielnego kontrolowania procesu przyswajania wiedzy.

W swojej teorii łączy założenia modernizmu i postmodernizmu. Wg. niego pedagogika nie musi wybierać pomiędzy modernizmem, a postmodernizmem.

Wartościowe elementy modernizmu:
- rozprzestrzenianie demokracji
- rozumienie uniwersalne, wartości

Z postmodernizmu
- indywidualne możliwości nauczania

H. Giroux - teoria oporu
Modernistyczny nacisk na zdolność jednostki do używania krytycznego rozumu w kwestiach dotyczących życia publicznego, ale w połączeniu z postmodernistycznym zainteresowaniem tym jak moglibyśmy doświadczać podmiotowości w świecie konstruowanym przez różnice.
Zmierza ona do zminimalizowania wiary, bezwzględności ułożenia życia społecznego, do podkreślenia jego swoistości w postaci wielowątkowości i różnic.

P. McLaren - pedagogika postkolonialna
Przeciwstawia się poszukiwaniom przedegzystencjalnej prawdy, jak i dyskursom postmodernistycznej mimetycznej inwersji i autoparodii (odrzucanie modernizmu).

Krytyczny podmiot powinien wiedzieć jak żyć warunkowo i prowizorycznie, bez poznania prawdy, lecz jednocześnie z odwagą, by zająć jasne stanowisko w prawach ludzkiego cierpienia, dominacji i ucisku.

Wyraźnie krytykuje nierówności społeczne. Ważne jest dążenie do przyznania wolności.

Ogólny cel edukacji krytycznej:
• wychowanie jednostek zdolnych do wykonywania konstruktywnych zmian w życiu indywidualnym i społecznym
• ukształtowanie u uczniów myślenia krytycznego
• wyposażenie uczniów w umiejętność demaskowania mechanizmów odpowiedzialnych za doświadczanie niesprawiedliwości

Opór względem narzucanej wiedzy nie może się wiązać z odrzuceniem tej wiedzy, ale z dostarczeniem uczniom alternatywnych sposobów jej przyswajania.

ĆWICZENIA 2

Paidagogos - w starożytnej Grecji uczył chłopców, był to niewolnik.

Problematyka wychowania wprowadzona została przez filozofów.

Chrześcijaństwo przejęło funkcję wychowania.

W XVI wieku pojawił się protestantyzm, który prowadził dysputy z katolikami odnośnie kwestii wychowania.

Pedagogia, a pedagogika:
Pedagogia - praktyka w wychowaniu
Pedagogika - jako nauka w sposób teoretyczny

w XIX wieku pojawiła się pedagogika naukowa.

Fryderyk Herbert - ojciec pedagogiki

etyka - psychologia
cel - ideał człowieka

Uczniowie Herberta kontynuowali nauczanie pedagogiki.

I etap - pedagogika praktyczna
- indywidualizm
- socjologizm

II etap - pedagogika eksperymentalna
III etap - pedagogika normatywna
IV etap - pedagogika ogólna

Budowa pionowa. empiryczno-analityczna

ĆWICZENIA 3

paradygmat - pewien wzór myślenia, wzór przesłanek ogólnych i ostatecznych

Paradygmaty tworzą naukowcy:
• Natura człowieka - wolontaryzm i determinizm
• świat - nominalizm i realizm
• społeczne zmiany - radykalne i stopniowe

Strukturalizm - człowiek należy do danej struktury społecznej

Funkcjonalizm - stara się obiektywnie funkcjonować. Jednostka jest podporządkowana systemowi. Człowiek akceptuje wszystkie zmiany. Zdobywa kompetencje, żeby funkcjonować w świecie.

4 paradygmaty:
- humanizm
- interpretatywizm
- strukturalizm
- funkcjonalizm

pajdocentryzm - dziecko
didaskalocentryzm - społeczeństwo

ĆWICZENIA 4

Klasyczne i współczesne definicje wychowania.
1. prakseologiczne - oddziaływanie wychowawcy na wychowanka
2. ewolucyjne
3. sytuacyjne
4- adaptacyjne

Wychowanie jest procesem:
- złożoność (różnice indywidualne)
- intencjonalność (rodzina) /nieitnecjonalność (sąsiedzi)
- interaktyjność
-relatywność - prawdopodobieństwo celu
- długotrwałość

Dynamizm wychowania:
- bios - warunki biologiczne wychowanka
- etos - wpływ społeczeństwa (pożądany lub niepożądany)
- egos - autorytet w kategoriach moralności i zasad
- los - coś nieprzewidywalnego

Wychowanie a fazy rozwojowe:
• okres wczesnego dzieciństwa i wczesne lata szkoły:
- dziecko praktycznie samo się nie wychowuje
- brak samodzielności
- autorytetem jest mama
W
S

• okres dorastania
- dążenie do odrębności
- dojrzewanie
- eksplozja potrzeby samowychowywania
- poszukiwanie autorytetu
S-W

• okres studiów wyższych
Samowychowywanie: -wolna wola, samodzielność -ukształtowany charakter

Wychowanie: -ograniczenie nakazów -inne podejście do wychowanka -autorytet nie jest określony
S
W

ĆWICZENIA 5

Porównanie wychowania behawiorystycznego z humanistycznym

Wychowanie behawiorystyczne:
Dziecko jest bierne, możemy modelować jego postawę
bodziec - reakcja

Bezpośrednie zachowanie wychowawcy, żeby osiągnąć pożądaną reakcję dziecka. Kary i nagrody (wzmocnienie) - w celu sterowania wychowankiem. Manipulacja.

Wychowanie humanistyczne:
Dziecko jest indywidualnością. Samorealizacja. Wzmacnianie własnej wartości u dziecka. Kształtowanie motywacji wewnętrznej.
Zjawisko transgresji - to przekierowanie własnych możliwości. Zwraca się uwagę na przeżycia i emocje dziecka.

Wychowanie:
• pośrednie
- dawanie dobrego przykładu
- etos (środowisko)
- autorytet
- system polityczny, społeczny
- religia
- kultura

• bezpośrednie
- bios
- kary i nagrody
- manipulacja
- indywidualne predyspozycje
- los
- kultura
- moralność

Sytuacja wychowawcza:
- pedagogiczna
- kulturowa
- społeczna
- życiowa

Skuteczność wychowania
1 - akceptacja
2 - poznanie
3 - współpraca, umiejętności wychowawcze, dawanie przykładu, empatia, tolerancja, konsekwencja, motywacja, zaufanie, autentyczność

Cel w wychowaniu należy aktualizować.

Granicą są możliwości dziecka, sfera intymna, możliwości wychowawcy, indywidualność wychowanka, wiek, rodzice, normy, zasady etyczne, ustrój polityczny państwa

Wykład 6

Doktryny

• Doktryna to zespół przekonań, poglądów, założeń z określonej dziedziny wiedzy
• Jest to też zespół przekonań, założeń właściwy danemu myślicielowi
• Zespół założeń jakie są uznawane za prawdziwe
• Zbiór prawda uporządkowanych i ze sobą powiązanych
• Zbiór spójnych poglądów na jakiś temat
• Dotyczy zawsze całości wychowania
• Musi być powiązana z praktycznym jej zastosowaniem

Cechy doktryny pedagogicznej:
1. całość wiedzy o wychowaniu
2. kompleksowość myśli
3. cel poznawczy to nastawienie na prawdę
4. nie ma jednej

Przykłady:
- doktryna wychowania naturalistycznego J.J. Russeau
- doktryna pryncypalnego wychowania Herbarta
- doktryna społeczno-aktywistycznego wychowania Deweya
- doktryna personalistycznego wychowania J. Boronieckiego

Doktryna powiązana jest z ideologią.

Ideologie to zespół poglądów charakteryzujących daną grupę osób.

Jest to też zespół poglądów przypisywanych danemu kierunkowi.

Pogląd na człowieka, na świat.

Makrsizm nadał negatywne znaczenie ideologii.

Mannheim oznacza światopogląd zdeterminowany przez określoną sytuację społeczną. Wszelkie teorie i systemy są zdeterminowane przez pewien światopogląd.

Ideologia służy do wyjaśniania świata, ale może być narzędziem pewnych zmian w świecie.

Wpływ ideologii odbywa się w sposób niekontrolowany.
Nie można oddzielić teorii od ideologii.
Ideologia służy do formułowania celu wychowania, ale też konkretnego rozumienia wychowania.

3 rodzaje ideologii zaproponowane przez Tomasza Szkudlarka:
a) konserwatyzm – wiąże się z przekazem kultury następnym pokoleniom za pomocą działań edukacyjnych. Opiera się na racjonalizmie, obiektywizmie, idealizmie, wartości są idealne, a drogą do ich poznania jest rozumowanie racjonalne
b) liberalizm – edukacja ma podążać za indywidualnym rozwojem jednostki. Ma odpowiadać zainteresowaniom jednostki.
c) radykalizm – leży u podstaw progresywizmu, edukacja ma służyć zmianie społecznej

Nie jest możliwe wychowywanie bez ideologii.

Pozytywne cechy ideologii:
- wyznacza idee i cele wychowania, możliwa do praktycznego zrealizowania

Negatywne cechy ideologii:
- zniewala wychowanka
- narzuca określony typ wychowania
- manipulacja wychowankiem
- przekazywanie nieautentycznych wartości

System wychowania
1. Układ realnych elementów (ludzi, organizacji) wzajemnie powiązanych i oddziałujących na siebie, tworzących strukturalną całość wyodrębniającą się z szerszej zbiorowości, ukierunkowaną na realizację pewnych wartości
2. Zespół integralnie powiązanych ze sobą metod, środków służących realizacji określonych celów wychowawczych
3. Celowy i planowany układ środków postępowania zmierzający do osiągnięcia zamierzonego celu wychowawczego
4. Pewien rodzaj doświadczenia pedagogicznego

Cechy systemu wychowania:
• wyraźnie określa cele dydaktyczno-wychowawcze
• funkcjonalność i skuteczna organizacja funkcjonowania dydaktyczno-wychowawczego
• polistrukturalność
• dynamika, czyli hierarchizacja wartości, celów
• swoistość

Podział systemu wychowania (ze względu na zakres i treść):
• ogólno społeczny system wychowania (wszelkie środowiska, które pośrednio i bezpośrednio oddziałują wychowawczo)
• lokalny system wychowawczy
• makrosystem oświaty, wychowania
• mikrosystem wychowania – jedna lub kilka placówek edukacyjno-wychowawczych

Struktura systemu wychowania (wg Kunowskiego):
- elementy ideowe, teoretyczne i praktyczne

Układy idei – służą do określonych celów wychowawczych w danym systemie. Idee te dotyczą interpretacji rzeczywistości, koncepcji człowieka, koncepcji życia moralnego i norm etycznych.

3 podstawowe systemy wychowawcze:
• chrześcijański (idea miłości)
• liberalny (idea wolności)
• socjalistyczny (idea walki)

Układ teocentryczny (założenia filozoficzne) – rozumowe uzasadnienie przyjętego światopoglądu wychowania
a) idealizm – przyjęcie istnienia świata duchowego idei
b) materializm – byt jest wyłącznie materialny
c) realizm – byt ma naturę zarówno materialną jak i niematerialną wyrażoną w duchu, dominuje nad bierną materią

System chrześcijański opiera się na realizmie, łaska uszlachetnia człowieka.
System liberalny opiera się na kulturze i twórczości człowieka.
System socjalistyczny opiera się na materializmie.

System chrześcijański:
1. moralizm – dobre uczynki, dobre życie
2. personalizm – podkreślenie wielkiej wartości i godności osoby ludzkiej
3. humanizm – ofiara i miłość

System liberalny:
1. moralizm – idealistyczny, człowiek z natury jest dobry
2. personalizm – krytyczny, odróżnienie rzeczy od osoby, wprowadzenie terminu osobowość
3. humanizm – naukowy i techniczny, dominacja nauki nad rozwojem człowieka
System socjalistyczny:
1. moralizm – socjalistyczny, moralizm jest wytworem stosunków społecznych
2. personalizm – osoba jest całokształtem stosunków społecznych, zmieniać osobowość to zmieniać stosunki społeczne
3. humanizm – człowiek brzmi dumnie

magdzia89-89

dziękuje Ci bardzo!!!!!!!

aguska

Hej! Ja właśnie ma jutr koło z pojec Sad

i szczezrze mówiąć w "ciemnej dupie" jestem bo nie wiem czego sie spodziewc po dr Byrze. Cięzko jest? Moze jakies rady, wskazówki?
?

GRECKY

Po niej można się wszystkiego spodziewać Smile

Jeżeli nie zmieniła przyzwyczajeń to będzie test wyboru i kilka krótkich pytań otwartych. Z tego co ja pamiętam to na pewno paradygmaty i coś z zadanej lektury (nie czytałem) ale było coś o strategii tytanica Smile

Może ktoś jeszcze uzupełni tą i tak długą jak na mnie wypoweidź Smile

POWODZENIA!!! Smile

seba

nie da rady ściągać. na zaliczeniu z ćwiczeń. na egzaminie co innego. Wink

aguska

No to kurde pięknie. Ale dzieki mimo wszystko Wink

Paatryszjaa

wowww seba jestes wielki Wink

seba

tylko 183cm wzrostu Wink

Paatryszjaa

a pamietacie moze czy duzo bylo pytan z tych lektur?? albo czego mniej wiecej dotyczyły te zadania otwarte? ;> ;D

Paatryszjaa

i czy tak trudno bylo zdac? ;( ;D

GRECKY

Jeżeli chodzi o lekturę to pamiętam tylko pytanie o strategię TYTANICA czy coś w tym rodzaju. Czy trudno zdać? Nie wiem, mi się udało Smile

seba

tak, strategię tytanika to i ja zapamiętałem, nie pamiętam tylko już o co w niej chodzilo Wink

.

generalnie ja nie zdałem pisemnie, jak całkeim spora liczba osób Smile

potem ustnie jak przepytywała, to na 4,5 poszło.. ale fakt, byłem wyuczony (chyba jeden jedyny raz od kąd tu studiuję ;P). ale ustnie wszyscy zaliczyli (:

czyli chyba ustniej łatwiej niż pisemnie, tak ogolnie rzecz biorąc (: ale życzę powodzenia, żebyście się nie musiały stresować przed odpowiedzią ustną (:

Paatryszjaa

no coż.. milo by bylo zaliczyc za pierwszym razem ;DDD

Jakub88

ta ustnie to jak ktoś czegoś nie wiedział to można było wyjść , przeczytać i dopowiedzieć ;P

aguska

ej to nie ma co sie stresować. Ja wiem ze i tak nie zalicze tego za pierwszym podejsciem. Leze w łóżku z gorączka i szukam systemu zeby zdac systemy Smile

Ja słyszałam że podobno dr Byra bardzo lubi studentów ... ale ile w tym prawdy... hmmm

Paatryszjaa

I DLATEGO TEZ LUBI SPOTYKAC SIE Z NIMI NA POPRAWKACH Wink